ویکی‌انبار:پروانه‌دهی
Shortcuts: COM:L • COM:LICENSE
این صفحه قوانین پیچیدهٔ حق نشر را به صورت اجمالی و با ارائهٔ مثال‌های متنوع به غیرحقوق‌دانان توضیح می‌دهد، با این هدف که بارگذاران بتوانند تشخیص دهند که آیا فلان تصویر یا پرونده در ویکی‌انبار پذیرفتنی هست یا نه. اگر قصد بارگذاری ندارید و صرفاً می‌خواهید از یکی از پرونده‌های ویکی‌انبار برای کار خود استفاده کنید، ویکی‌انبار:استفاده از مطالب خارج از ویکی‌مدیا را ببینید.
ویکی‌انبار تنها محتوای آزاد را میزبانی می‌کند، یعنی، تصاویر و سایر پرونده‌های رسانه‌ای که مشمول محدودیت‌های قانون حق نشر نشوند، تا استفاده از آن‌ها برای همگان، به هر منظوری، و در هر زمانی ممکن باشد. با وجود این، استفاده از این آثار ممکن است منوط به مسائلی جز حق نشر شود (ویکی‌انبار:محدودیت‌های غیر از حق نشر را ببینید)، و شاید پروانه شروط بیشتری را مطالبه کرده باشد. دسته‌ای دیگر از آثار هم هستند که حق نشرشان در یک کشور منقضی شده ولی در کشور یا کشورهای دیگر هنوز تحت حفاظت قرار دارند. برخی از جزئیات در این صفحه توضیح داده شده‌اند. ویکی‌انبار می‌کوشد که چنین محدودیت‌هایی (در صورت وجود) در صفحهٔ توصیف خود پرونده ذکر شده باشند، اما مسئولیت کسب اطمینان از اینکه استفاده از فلان پرونده منطبق بر پروانه است و ناقض قانون نیست، بر عهدهٔ خود استفاده‌کنندگان است.
ویکی‌انبار فقط آثاری را می‌پذیرد که
- برایشان به طور مشخص پروانهٔ آزاد صادر شده باشد، یا
- حداقل در ایالات متحدهٔ آمریکا و کشور مبدأ اثر در مالکیت عمومی باشند.
ویکی‌انبار توجیهات مبتنی بر استفادهٔ منصفانه را نمی‌پذیرد: ویکی‌انبار:استفاده منصفانه را ببینید. آثاری که با منع استفادهٔ تجاری پروانه‌دهی شده‌اند نیز پذیرفته نمی‌شوند.
پروانهٔ پرونده باید در صفحهٔ توصیف پرونده به کمک برچسب‌های حق نشر صراحتاً مشخص شده باشد. اطلاعات ملزوم پروانه نیز باید در صفحهٔ توصیف پرونده درج شوند. اطلاعات مندرج در صفحهٔ توصیف پرونده باید روشن و مکفی باشند تا تصدیق وضعیت پروانه برای دیگران میسر باشد.
اگر صاحب حق نشر هستید و می‌خواهید اجازهٔ میزبانی از اثرتان را به ویکی‌انبار بدهید، لطفاً از این ایمیل نمونه الگو بگیرید و از طریق اوتی‌آراس بفرستیدش.
پروانه‌های قابل‌قبول
پروانهٔ حق نشر، اجازه‌نامه‌ای رسمی است که استفاده‌کنندگان و نحوهٔ استفاده از یک اثر دارای حق نشر را مشخص می‌کند. پروانه را فقط صاحب حق نشر می‌تواند صادر کند. صاحب حق نشر معمولاً پدیدآورنده (عکاس، نقاش یا ...) اثر است.
آن دسته از پرونده‌های ویکی‌انبار که تحت حفاظت قانون حق نشر قرار دارند (در مالکیت عمومی نیستند) باید با یک پروانهٔ آزاد پروانه‌دهی شوند، تا استفاده از آن‌ها برای همگان و به هر منظوری و برای مدت نامحدود مجاز باشد. جملهٔ «استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است» یا سایر جملات مشابه، کافی نیست. پروانه باید در شروط زیر صدق کند:
- بازانتشار (استفاده) و توزیع باید مجاز باشد.
- انتشار اثر اشتقاقی (اقتباسی) باید مجاز باشد.
- استفادهٔ تجاری باید مجاز باشد.
- پروانه باید دائمی (انقضاناپذیر) و فسخ‌ناپذیر باشد.
- ذکر نام همهٔ پدیدآورندگان/مشارکت‌کنندگان می‌تواند الزامی باشد.
- انتشار اثر اشتقاقی تحت پروانهٔ یکسان با اثر اصلی می‌تواند الزامی باشد.
- برای توزیع دیجیتال، استفاده از قالب پرونده‌های باز و عاری از مدیریت تحدید دیجیتال (DRM) می‌تواند الزامی باشد.
گاهی اوقات، پدیدآورندگان ترجیح می‌دهند نسخهٔ کم‌کیفیت‌تری از یک عکس یا ویدئو را تحت پروانهٔ آزاد منتشر کنند، و همزمان محدودیت‌های بیشتری را بر نسخه‌های باکیفیت‌تر همان اثر اعمال کنند. دقیقاً معلوم نیست که رعایت این خواسته از لحاظ قانونی ممکن باشد، اما سیاست ویکی‌انبار این است که به خواستهٔ آنان احترام گذاشته شود و فقط نسخه‌های کم‌کیفیت آثارشان میزبانی شود.
اعمال محدودیت‌های زیر بر تصاویر یا سایر پرونده‌ها ممکن نیست:
- فقط در ویکی‌مدیا استفاده شوند.
- فقط برای اهداف غیرتجاری/آموزشی استفاده شوند.
- فقط با عنایت به قانون استفادهٔ منصفانه، استفاده شوند.
- اطلاع‌رسانی به خالق در صورت استفاده از اثر الزامی باشد. (هرچند می‌توان این خواسته را به عنوان یک لطف، نه یک الزام، مطرح کرد.)
مثلاً موارد زیر معمولاً مجاز نیستند:
- نماگرفت از نرم‌افزارهایی که خود تحت پروانهٔ آزاد منتشر نشده‌اند. با وجود این، نماگرفت از نرم‌افزارهای منتشره تحت پروانهٔ GPL یا سایر پروانه‌های نرم‌افزار آزاد معمولاً قابل قبول است. برای کسب اطلاعات بیشتر، ویکی‌انبار:نماگرفت را ببینید.
- نماگرفت از تلویزیون/دی‌وی‌دی/بازی ویدئویی؛ ویکی‌انبار:نماگرفت را ببینید.
- اسکن یا عکس آثار هنری دارای حق نشر، مخصوصاً جلد کتاب‌ها، جلد سی‌دی/آلبوم‌های موسیقی، و غیره. برای کسب اطلاعات بیشتر، ویکی‌انبار:آثار اشتقاقی را ببینید.
- نمادها و لوگوهای دارای حق نشر. (با علائم تجاری اشتباه نشوند.)
- ماکت‌ها، ماسک‌ها، اسباب‌بازی‌ها، و سایر اشیایی که نمایش‌دهندهٔ آثار دارای حق نشر، مثلاً شخصیتی کارتونی یا سینمایی، هستند (خود بازیگر، خارج از نقش، تحت حفاظت نیست). ویکی‌انبار:آثار اشتقاقی را ببینید.
همچنین ویکی‌انبار آثاری را که تحت حفاظت قانون حق نشر نیستند (یعنی در مالکیت عمومی هستند) می‌پذیرد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این باره، بخش مربوط به مالکیت عمومی را بخوانید.
برای آگاهی از دلایل اتخاذ این سیاست پروانه‌دهی، ویکی‌انبار:پروانه‌دهی/دلایل را بخوانید.
چندپروانه‌دهی
شما مختارید برای یک اثر چندین پروانه ارائه کنید، به شرط اینکه حداقل یکی از آن‌ها در معیارهای مذکور پروانهٔ آزاد که در بالا ذکر شده بگنجد. برای مثال، پرونده‌ها می‌توانند با هر دو پروانه کریتیو کامنز یادکرد-اشتراک‌همسان (که شرایط را برمی‌آورد) و یادکرد-غیرتجاری (که شرایط را برنمی‌آورد) پروانه‌دهی شوند. در این مثال، کسانی که قصد استفادهٔ مجدد را دارند می‌توانند اثر اشتقاقی خود را با استفاده از یک پروانهٔ سازگار (اشتراک‌همسان) بسازند یا از نحوهٔ پروانه‌دهی متفاوتی استفاده کرده و به استفادهٔ غیرتجاری محدود باشند. شخصی که قصد استفادهٔ مجدد داشته و شیوهٔ دوم را به کار می‌گیرد نباید اثر اشتقاقی خود را در انبار بارگذاری کند؛ چرا که یادکرد-اشتراک‌همسان معیارهای یک پروانهٔ آزاد را برنمی‌آورد.
چندپروانه‌دهی با پروانه‌های تحدیدی شاید برای سازگاری اثر با طرح پروانه‌دهی سایر پروژه‌ها (خارج از ویکی‌مدیا) مفید واقع شود. همچنین، چندپروانه‌دهی به پدیدآورندگان آثار اشتقاقی این حق انتخاب را می‌دهد که اثرشان را (اگر مناسب دیدند) تحت فقط یک پروانه منتشر کنند؛ به عبارت دیگر، پدیدآورندگان آثار اشتقاقی آزادی بیشتری در انتخاب پروانهٔ دلخواه برای اثرشان خواهند داشت. برای جزئیات بیشتر، ویکی‌انبار:چندپروانه‌دهی را ببینید.
پروانه‌های مشهور
ترجیح بر آن است که از پروانه‌های شناخته‌شدهٔ زیر برای آثار بارگذاری‌شده در ویکی‌انبار استفاده شود:
- پروانه‌های کریتیو کامنز (مشترکات خلاقانه) یادکرد/اشتراک‌همسان
- پروانهٔ عمومی همگانی گنو (GPL) / پروانهٔ کمتر عمومی همگانی گنو (LGPL)
- پروانهٔ هنر آزاد (FAL/LAL)
- مشترکات داده‌های باز، برای پایگاه‌های دادهٔ منتشرهٔ تحت پروانهٔ آزاد در صورتی که محتوا نیز خود آزاد باشد یا تحت پروانه‌ای آزاد در دسترس باشد یا قابل جداشدن از پایگاه داده نباشد [۱].
| نام‌ها و نقشک‌های پروانه‌های کریتیو کامنز | مخفف‌ها و نسخه‌ها | مناسب هست؟ | یادداشت‌ها |
|---|---|---|---|
 |
CC Public Domain Mark 1.0 |  معمولاً مناسب
|
خیلی وقت‌ها در تصاویر فلیکر دیده می‌شود، و در اغلب موقعیت‌ها آزاد در نظر گرفته می‌شود. - قسمت مالکیت عمومی در پایین را ببینید |
 |
CC0 |  هست
|
|
 |
CC BY (1.0 2.0 2.5 3.0 4.0) | هست
|
|
 |
CC BY-SA (1.0 2.0 2.5 3.0 4.0) | هست
|
|
 |
CC BY-NC (1.0 2.0 2.5 3.0 4.0) |  نیست
|
|
 |
CC BY-NC-ND (1.0 2.0 2.5 3.0 4.0) | نیست
|
|
 |
CC BY-NC-SA (1.0 2.0 2.5 3.0 4.0) | نیست
|
|
 |
CC BY-ND (1.0 2.0 2.5 3.0 4.0) | نیست
|
|
| توضیحات نمادها | |||
| |||
شایان ذکر دوباره است که آثار در مالکیت عمومی نیز در ویکی‌انبار پذیرفتنی هستند (پایین را ببینید).
برای مشاهدهٔ پروانه‌های بیشتر، به ویکی‌انبار:برچسب‌های حق نشر مراجعه کنید.
پروانه‌های ممنوع
آثاری که تحت پروانه‌ای سازگار با تعریف آثار فرهنگی آزاد منتشر نشده باشند در ویکی‌انبار آشکارا جایی ندارند. همچنین تصمیم هیئت امنای بنیاد ویکی‌مدیا دربارهٔ پروانه‌دهی را برای کسب اطلاعات بیشتر بخوانید.
در زیر، چند نمونه از وضع پروانه‌دهی که در اینترنت رایج ولی در ویکی‌انبار ممنوع است آمده:
پروانه‌های کریتیو کامنز فقط غیرتجاری (-NC)
پروانه‌های کریتیو کامنز منع-اشتقاق (-ND)- مطالب بی‌پروانه که استفاده از آن‌ها بنا بر اصل استفادهٔ منصفانه یا سایر استثنائات قانونی توجیه شده است (دلایلش را در پایین بخوانید)
- پروانهٔ مستندات آزاد گنو (GFDL)، تحت شرایط خاص (پایین را ببینید)
پروانه‌های غیرمجاز تنها در صورتی در ویکی‌انبار استفاده خواهند شد که برای یک اثر معین، چند پروانه صادر شده باشد که دست‌کم یکی از آن‌ها مجاز باشد.
اگر تصویری از لحاظ پروانه نامناسب است، گزینهٔ درخواست از پدیدآور برای انتشار اثر تحت پروانه‌ای آزاد مثل CC BY (پروانهٔ مشترکات خلاقانه یادکرد) یا CC BY-SA (پروانهٔ مشترکات خلاقانه یادکرد-اشتراک‌همسان) را مد نظر قرار دهید.
پروانه مستندات آزاد گنو
پروانهٔ مستندات آزاد گنو (GFDL) برای اغلب آثار، مخصوصاً آثار چاپی، کاربردی نیست، چون استفاده‌کننده را ملزم می‌کند متن کامل پروانه را همراه اثر منتشر کند. بنابراین، بهتر است اثر را تحت حداقل دو پروانه منتشر کرد؛ به عبارت دیگر، پروانهٔ دیگری که استفاده از تصویر یا متن را به‌راحتی میسر می‌کند، مانند یکی از پروانه‌های کریتیو کامنز، نیز در کنار پروانهٔ GFDL ارائه شود. همچنین در صورت امکان بهتر است برای پروانه‌دهی آثارتان از پروانه‌های GPL یا LGPL به صورت تکی استفاده نکنید، زیرا این پروانه‌ها در واقع فقط برای نرم‌افزارها مناسب هستند.
در صورت برقراری همهٔ شروط زیر، استفاده از پروانهٔ GFDL به عنوان تنها پروانهٔ اثر پذیرفتنی نیست:
- اثر در ۱۵ اکتبر ۲۰۱۸ یا بعد آن پروانه‌دهی شده باشد. تاریخ پروانه‌دهی مهم است، نه تاریخ خلق یا بارگذاری.
- اثر اساساً از نوع عکس، طراحی، نقاشی، صوت، یا ویدئو باشد.
- اثر به شکل لوگوی نرم‌افزار، نمودار، یا نماگرفتی نباشد که از دفترچه‌های راهنمای نرم‌افزارهای منتشره تحت پروانهٔ GFDL استخراج شده‌اند.
اطلاعات پروانه
باید در صفحهٔ توصیف پرونده در ویکی‌انبار به‌وضوح مشخص شود که محتوا تحت چه پروانه‌ای منتشر شده، و باید اطلاعات ملزوم پروانه (پدیدآور و غیره) در دسترس قرار گیرد، و نیز باید اطلاعات مکفی برای تصدیق وضعیت پروانه توسط دیگران گنجانده شود، حتی اگر پروانه یا قانون حق نشر این مورد آخر را الزام نکرده باشند.
به طور مشخص، اطلاعات زیر باید در صفحهٔ توصیف پرونده قرار داده شوند، فارغ از اینکه پروانه آن‌ها را ضروری بداند یا نه:
- پروانهٔ صادرشده برای پرونده. این مهم باید به کمک برچسب‌های حق نشر انجام شود.
- منبع پرونده. اگر بارگذارْ خود پدیدآور اثر است، این امر باید آشکارا بیان شود. (مثلاً با نوشتن «کار خودم است»، «خلق توسط بارگذار» یا ...) در غیر این صورت، لینک اینترنتی یا مشخصات کامل منبع باید ذکر شوند. توجه: ذکر عباراتی نظیر «انتقال از ویکی‌پدیا» معمولاً کافی نیست، مگر آنکه اثر برای اولین بار در ویکی‌پدیا منتشر شده باشد. اگر اثر جایی دیگر منتشر شده است، منبع اصلی باید ذکر شود.
- پدیدآور/مؤلف/خالق اثر. برای آن دسته از آثاری که به خاطر انقضای مدت حق نشرشان در مالکیت عمومی قرار گرفته‌اند، تاریخ درگذشت مؤلف نیز احتمالاً حیاتی است (قسمت مربوط به مالکیت عمومی در پایین را ببینید). اشارهٔ ضمنی الگوهای پروانه مبنی بر اینکه بارگذار همان پدیدآور اثر است (مثل {{PD-self}})، برای برآوردن این شرط کافی نیست. تنها استثنا مربوط به زمانی است که پدیدآور ترجیح می‌دهد گمنام باقی بماند یا مواردی خاص که هویت پدیدآور نامعلوم است ولی اطلاعات کافی مبنی بر قرارگیری اثر در مالکیت عمومی وجود دارد (مثلاً تاریخ خلق/انتشار اثر).
موارد زیر از اهمیت کمتری برخوردارند ولی در صورت امکان، باید ذکر شوند:
- شرح یا توصیف اثر. اثر دربارهٔ چیست؟ چگونه خلق شد؟
- زمان و مکان خلق اثر. برای آن دسته از آثاری که به خاطر انقضای مدت حق نشرشان در مالکیت عمومی قرار گرفته‌اند، تاریخ درگذشت مؤلف نیز احتمالاً حیاتی است (قسمت مربوط به مالکیت عمومی در پایین را ببینید).
این توصیفات را می‌توان به کمک الگوی اطلاعات به بهترین نحو انجام داد. برای استفاده از این الگو، ویکی‌انبار:گام‌های نخست/کیفیت و توصیف را ببینید.
محدودهٔ پروانه‌دهی
گاه برخی پرونده‌ها چند وجه دارند که در این صورت لازم است پرونده از منظر هر وجه جداگانه پروانه‌دهی شود: هر شخصی که در خلق اثر سهم بسزایی داشته است، در اثر پدیدآمده ذی‌حق است، و همهٔ اینان باید سهم خویش را تحت پروانه‌ای آزاد منتشر کنند — آثار اشتقاقی را ببینید. با وجود این، جزئیات دقیقاً مشخص نیست و از کشور به کشور فرق می‌کند. چند مثال در زیر خواهد آمد تا منظور بهتر رسانده شود:
- برای آثار موسیقایی، وجوه زیر باید در نظر گرفته شوند و هر وجه بایستی تحت پروانهٔ آزاد (یا در مالکیت عمومی) باشد:
- پارتیتور موسیقی (حقوق متعلق به آهنگساز)
- شعر اثر (حقوق متعلق به ترانه‌سرا)
- اجرای اثر (حقوق متلعق به نوازنده یا خواننده)
- ضبط اثر (حقوق متعلق به تصویربردار یا شرکت ضبط و پخش موسیقی)
- برای عکس از آثار هنری (ازجمله جلد کتاب و اقلام مشابه)، نیز همین وضعیت برقرار است:
- خالق اثر هنری، در بازآفرینی اثر اصلی و حتی آثار اقتباسی ذی‌حق است.
- عکاس فقط صاحب حقوق عکس خویش است، تازه اگر عکس او صرفاً بازآفرینی ساده‌ای از اثر هنری اصلی نباشد بلکه خود نیز واجد حداقل درجه‌ای از اصالت باشد.
- برای عکس از ساختمان، اگر در نمای سازه جنبه‌های بارز معماری مشهود باشد، معمار نیز شاید ذی‌حق شود. همچنین ویکی‌انبار:آزادی پانوراما را ببینید.
اگر اثر هنری در کانون عکس قرار نگرفته باشد یا به‌راحتی قابل مشاهده نباشد، در این صورت معمولاً فقط عکاس (یا فیلم‌بردار یا ...) صاحب حقوق است. مثلاً وقتی در موزه از یک گروه بازدیدکننده عکس گرفته شود، شاید تصویر یک یا چند تابلوی نقاشی بر دیوار نیز در عکس بیفتد. در این صورت، می‌توان بر حقوق نشر این تابلوهای نقاشی چشم پوشید. تشخیص این موضوع ساده نیست و اغلب مشکل‌ساز می‌شود. سیاست ویکی‌انبار:خیلی جزئی حاوی اطلاعات بیشتری در این باره است.
توجه کنید که پروانهٔ همهٔ وجوه اثر باید مشخص و به‌وضوح ذکر شود. همچنین توجه کنید که در بیشتر مواقع، شخصی که اثری را صرفاً بازآفرینی کرده نمی‌تواند ادعای حق نشر جداگانه کند. به عبارت دیگر، مثلاً کسی که عکس چاپ‌شده را اسکن و دیجیتالی کند، صاحب حق تازه‌ای نخواهد شد. تنها حق مورد اعتنا از آنِ عکاس است. این نکته شامل نماگرفت‌ها نیز می‌شود.
آثار در مالکیت عمومی
آثار منتشرشده تحت پروانه‌هایی نظیر CC0 معادل آثار در مالکیت عمومی تلقی می‌شوند. آثار فاقد اصالت (تازگی و نوآوری) و نیز احکام و مقررات در مالکیت عمومی هستند. تعداد کمی از دولت‌ها در جهان (ازجمله دولت فدرال آمریکا و دول ایالتی کالیفرنیا و فلوریدا) اکثر آثارشان ازجمله اسناد دولتی را در مالکیت عمومی قرار می‌دهند. مقالهٔ مالکیت عمومی در ویکی‌پدیای فارسی تعداد بیشتری از این استثناها را بر شمرده است.
ویکی‌انبار آثار در مالکیت عمومی را می‌پذیرد، یعنی آثاری که ذکرشان در پاراگراف بالا رفت، یا آثاری که اصلاً مشمول حمایت قانون حق نشر نمی‌شوند، یا آثاری که مدت حمایت از آن‌ها طبق قانون حق نشر به پایان رسیده است. اما به یاد داشته باشید که مقولهٔ «مالکیت عمومی» پیچیده است. قوانین حق نشر از کشور به کشور متفاوت است، پس شاید اثری در یک کشور در مالکیت عمومی قرار گرفته باشد، ولی در کشوری دیگر همچنان تحت حمایت قانون باشد. معاهده‌های بین‌المللی نظیر کنوانسیون برن استانداردهای حداقلی را جا انداخته‌اند ولی هر یک از کشورهای عضو مختار است که معیارهایش را فراتر از این حداقل‌ها تعریف کند. یک قاعدهٔ سرانگشتی آن است که هرگاه از مرگ پدیدآوری ۷۰ سال بگذرد، آثارش در کشوری که او شهروندش بوده و نیز در کشوری که از آن اثر هنری رونمایی شده، در مالکیت عمومی قرار خواهد گرفت. آثاری که پدیدآورشان گمنام است یا به صورت جمعی پدید آمده‌اند (مثلاً دانشنامه)، معمولاً ۷۰ سال پس از تاریخ اولین انتشار در مالکیت عمومی قرار خواهند گرفت. اگر پس از جستجوی گسترده، مؤلف اثر نامعلوم ماند، می‌توان اثر را ۱۲۰ سال پس از پدید آمدن در مالکیت عمومی پنداشت (برای اطلاعات بیشتر {{PD-old-assumed}} را ببینید).
مدت حمایت در بسیاری از کشورها ۷۰ سال است. یک استثنای مهم آمریکاست. به دلایل تاریخی، قانون ایالات متحدهٔ آمریکا پیچیده‌تر است:
- آثار منتشرشده پیش از سال ۱۹۲۸ در مالکیت عمومی هستند.
- برای آثاری که اولین بار قبل از ۱۹۶۴ منتشر شده‌اند، مدت حمایت قانونی ۲۸ سال پس از انتشار است، که در حال حاضر به اتمام رسیده مگر آنکه پدیدآور برای تمدید این مدت (در مهلت یک‌سالهٔ بین ۲۷مین و ۲۸مین سال انتشار) اقدام کرده باشد.
اگر در این فاصله تمدید شده باشد مدت حمایت به ۹۵ سال پس از اولین انتشار افزایش می‌یابد..
بخش اعظم آثار منتشرشده پیش از سال ۱۹۶۴ در مالکیت عمومی قرار گرفته‌اند، اما ضروری است که اطمینان حاصل شود حق نشر اثر تمدید نشده باشد. (این کار را برای آثار منتشرشده از ۱۹۵۱ به بعد می‌توان با جستجو در وبگاه ادارهٔ کپی‌رایت آمریکا انجام داد.)
- برای آثاری که اولین بار قبل از ۱۹۷۸ منتشر شده‌اند، مدت حمایت ۹۵ سال پس از انتشار است.
- برای آثاری که اولین بار در ۱۹۷۸ یا بعداً منتشر شده‌اند، مدت حمایت ۷۰ سال پس از مرگ پدیدآور است. مدت حمایت برای آثار گمنام یا آثار ناشی از استخدام ۹۵ سال پس از اولین انتشار یا ۱۲۰ سال پس از آفرینش است، هر کدام که کوتاه‌تر باشد.
برای آثاری که قبل از ۱۹۷۸ خلق اما بعد از آن منتشر شده‌اند، ضوابط خاصی وجود دارد. این شرایط در کشور آمریکا فقط منحصر به آثار داخلی نیست، بلکه بر آثار خارجی نیز حکمفرماست.
با این همه، زمان و مکان انتشار اثر حائز اهمیت است. در برخی کشورها، آثار منتشره پیش از تاریخی معین در مالکیت عمومی قرار دارند. این تاریخ در آمریکا یک ژانویهٔ 1928 است. در برخی کشورها همهٔ آثار دولتی در مالکیت عمومی هستند، حال آنکه در برخی دیگر از کشورها، دولت مدعی حق نشر بر بعضی از آثار است (ویکی‌انبار:قوانین حق نشر بر پایه کشور را ببینید).
در آمریکا، وضعیت حق نشر آثار صوتی (شامل آثار منتشرشده قبل از 1928) موردی خاص است. بنا بر Title II از قانون مدرن‌سازی موسیقی، آثاری که نخستین بار پیش از ۱۵ فوریهٔ ۱۹۷۲ ضبط شده‌اند برای مدتی معین تحت حمایت قانون حق نشر دولت فدرال قرار می‌گیرند که آن مدت به زمان نخستین انتشار بستگی دارد. حق نشر دولت فدرال فارغ از تشریفات (اعلان حق نشر، ثبت، و/یا تجدید) برقرار است. مدت حمایت از قرار زیر است:
- آثاری که اولین بار قبل از ۱۹۲۳ منتشر شدند، ۱ ژانویهٔ ۲۰۲۲ در مالکیت عمومی قرار خواهند گرفت.
- آثاری که اولین بار بین ۱۹۲۳ و ۱۹۴۶ منتشر شدند به مدت ۱۰۰ سال پس از نخستین انتشار حق نشر خواهند داشت.
- آثاری که اولین بار بین ۱۹۴۷ و ۱۹۵۶ منتشر شدند به مدت ۱۱۰ سال پس از نخستین انتشار حق نشر خواهند داشت.
- آثاری که پس از ۱۹۵۶ منتشر و پیش از ۱۵ فوریهٔ ۱۹۷۲ ضبط شده باشند در ۱۵ فوریهٔ ۲۰۶۷ در مالکیت عمومی قرار خواهند گرفت.
آثار صوتی‌ای که در روز ۱۵ فوریهٔ ۱۹۷۲ یا بعد از آن ضبط شدند از مدت حمایت و شرایطی مشابه با سایر آثار مشمول قانون حق نشر دولت فدرال بهره‌مند خواهند شد.
در برخی کشورها (مثلاً آمریکا) پدیدآور می‌تواند اثری را که تماماً خود پدید آورده است در مالکیت عمومی قرار دهد. در برخی دیگر از کشورها (مثلاً اتحادیهٔ اروپا) این کار به لحاظ فنی ممکن نیست. در این صورت، پدیدآور می‌تواند با ارائه سند اسقاط حق، چون سند مشترکات خلاقانه صفر، از تمامی حمایت‌های حقوقی قانون حق نشر صرف‌نظر کند و اجازهٔ استفادهٔ آزادانه از اثرش را به دیگران اعطا کند. با این همه، اسقاط حق ممکن است از لحاظ قانونی دقیقاً مشابه «مالکیت عمومی» نباشد (مثلاً در زمینهٔ حقوق معنوی پدیدآور).
جدول هرتل در تشخیص اینکه یک اثر در آمریکا در مالکیت عمومی هست یا نه مفید است. ویکی‌انبار:راهنمای سریع حق نشر بین‌الملل برای تعیین مناسب بودن آثار منتشره در خارج از آمریکا برای بارگذاری در ویکی‌انبار مفید است.
رابطهٔ قانون حق نشر آمریکا با سایر کشورها
سرورهای ویکی‌انبار در خاک آمریکا قرار دارند، ولی پروژه اساساً بین‌المللی است و محتوای آن باید تا بیشترین حد امکان در سراسر جهان قابل استفاده باشد. بارگذاری آثار غیرآمریکایی در صورتی مجاز است که اثر هم در آمریکا و هم کشور خاستگاهش در مالکیت عمومی یا تحت پوشش یک پروانهٔ آزاد باشد. کشور خاستگاه اثر معمولاً کشوری است که در آنجا برای اولین بار از اثر رونمایی شده است.[1]
هنگام بارگذاری پرونده از کشوری جز آمریکا، قانون حق نشر آن کشور و نیز قانون آمریکا حکمفرماست. اگر پرونده‌ای از وبگاه‌های ثالثه در ویکی‌انبار بارگذاری شود، قانون حق نشر آمریکا، کشور محل اقامت بارگذار، و کشوری که سرورهای آن وبگاه در آنجا قرار دارند، دخیلند. بنابراین، پروانه‌های استفاده از آثار باید در همهٔ این کشورها معتبر باشد. به همین منوال، اگر اثر در مالکیت عمومی است، باید در همهٔ کشورهای مذکور (به علاوهٔ کشور خاستگاه اثر) در مالکیت عمومی باشد تا در ویکی‌انبار میزبانی شود.
به عنوان مثال، اگر شخصی در بریتانیا تصویری را از یک وبگاه فرانسوی بارگیری و در ویکی‌انبار بارگذاری کند، آن شخص مشمول قانون حق نشر کشورهای بریتانیا، فرانسه، و آمریکا خواهد بود. برای اینکه آن شخص بتواند تصویر فوق را در ویکی‌انبار بارگذاری کند، تصویر باید در بریتانیا، فرانسه، و آمریکا در مالکیت عمومی باشد یا همراه آن پروانه‌ای آزاد ارائه شود که در کشورهای بریتانیا، فرانسه، و آمریکا معتبر باشد.
استثنا: بازآفرینی‌های وفادارانه (مطابق با اصل) از آثار هنری دوبعدی، نظیر نقاشی‌ها، که در مالکیت عمومی قرار دارند از این قاعده مستثنی شده‌اند. جامعهٔ ویکی‌انبار در ژوئیهٔ ۲۰۰۸ و پس از استعلام از موضع بنیاد ویکی‌مدیا، تصمیم گرفت که چنین تصاویری فارغ از وضعیت حق نشرشان در کشور خاستگاه، در ویکی‌انبار پذیرفته شوند و با یک برچسب بخصوص علامت‌گذاری شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر به ویکی‌انبار:چه‌وقت از برچسب PD-Art استفاده کنیم مراجعه کنید.
مصوبهٔ توافقات دور اروگوئه
- صفحهٔ اصلی: ویکی‌انبار: حقوق نشر ناشی از مذاکرات اروگوئه
مصوبهٔ توافقات دور اروگوئه (URAA) قانونی در آمریکاست که به موجب آن، حق نشر آثار خارجی در کشور آمریکا احیا شد، به شرط آنکه آن آثار در کشور خاستگاهشان در تاریخی معین (برای بیشتر کشورها، یک ژانویهٔ ۱۹۹۶) همچنان تحت حمایت قانون محلی بوده‌اند. به عبارت دیگر، حتی اگر این آثار خارجی پیش از تاریخ مذکور در آمریکا در مالکیت عمومی قرار گرفته بودند، دوباره مشمول حمایت قانون حق نشر آمریکا شدند. همچنین ویکی‌پدیا:قوانین حق نشر کشورهای غیر از آمریکا را ببینید.
از آنجایی که انطباق این مصوبه با قانون اساسی آمریکا در دادگاه به چالش کشیده شد، ویکی‌انبار در ابتدا به کاربران اجازه داد تصاویری را بارگذاری کنند که در صورت ابطال این مصوبه، مجدداً در آمریکا در مالکیت عمومی قرار می‌گرفتند. با این همه، انطباق مصوبه با قانون اساسی آمریکا توسط دیوان عالی آمریکا در جریان پروندهٔ گولان علیه هولدر تأیید شد. جامعهٔ ویکی‌انبار پس از بحث و بررسی، تصمیم گرفت که این دست تصاویر را به صورت جمعی حذف نکند، بلکه هر کدام را تک‌تک بررسی کند. بحث‌های بیشتری دربارهٔ بهترین نحوهٔ رسیدگی به این دست تصاویر صورت گرفت که در نتیجهٔ آن ویکی‌انبار:ویکی‌پروژهٔ مالکیت عمومی شکل گرفت.
پرونده‌های متأثر از مصوبهٔ توافقات دور اروگوئه باید برچسب {{Not-PD-US-URAA}} بخورند.
پرونده‌هایی که به دلیل مصوبهٔ فوق نامزد حذف شده‌اند باید به‌دقت بررسی شوند، و وضعیت حق نشرشان طبق قانون آمریکا و کشور محلی سنجیده شود. ادعای صرف مبنی بر اینکه پرونده تحت تأثیر مصوبهٔ توافقات دور اروگوئه است، برای حذف آن کافی نیست. با وجود این، اگر مشخص شود که طبق قانون حق نشر آمریکا و کشور محلی، شک و ابهام قابل اعتنایی دربارهٔ آزادی اثر وجود دارد، پرونده باید در راستای اصل احتیاط حذف شود.
Old orphan works
Old orphan works are accepted, provided that
- the works were created before Expression error: Unrecognized punctuation character "۲".;
- or, the works were created before the pma duration in the country of origin, which would satisfy {{PD-1996}} if published at the time of creation (e.g. works created before 1946 for 50 years pma countries, if the URAA date is 1996).
PD 1.0 و فلیکر
See also: Commons:Flickr files۔ 
نشان Creative Commons Public Domain 1.0 (PDM) اغلب در وبگاه‌های عکاسی همچون Flickr.com به کار گرفته می‌شود و به خودی خود یک پروانه نیست. با وجود این، اجتماع ویکی‌انبار بر این باور است که وقتی کاربر بر آثار خود PDM می‌زند، اثر را در مالکیت عمومی قرار می‌دهد، و این آثار آزاد تلقی می‌شوند. برای اطلاعات بیشتر پذیرفتن پرونده‌هایی که صاحب حق نشر بر آن‌ها نشان مالکیت عمومی زده را ببینید.
استفاده منصفانه در ویکی‌انبار پذیرفته نیست
آثاری که بارگذاری آن‌ها به واسطهٔ استفادهٔ منصفانه توجیه شود، در ویکی‌انبار پذیرفته نخواهند شد. ویکی‌انبار:استفادهٔ منصفانه را ببینید.
آثار اشتقاقی
تصویری از میکی‌ماوس لازم دارید، ولی مشخص است که نمی‌شود چنین تصویرش را اسکن و بارگذاری کرد. چرا از یک عروسک میکی‌ماوس عکس نگیرید و آن را بارگذاری نکنید؟ نه، این کار را نکنید! چون چنین عکس‌هایی اثر اشتقاقی محسوب می‌شوند. این دست آثار را نمی‌توان بدون کسب اجازه از خالق اثر اصلی منتشر کرد.
در قانون مصوب سال ۱۹۷۶ کپی‌رایت آمریکا، بخش ۱۰۱، آمده است: «اثر اشتقاقی اثری است که بر پایهٔ اثر یا آثار ازپیش‌موجود ساخته شده، از قبیل ترجمه، تنظیم موسیقی، نمایشنامه یا فیلمنامهٔ اقتباس‌شده از داستان، ضبط اصوات، بازآفرینی هنری، تلخیص، چکیده‌سازی یا هر روشی دیگری که بتوان به واسطهٔ آن اثری را در شکل یا هیئت یا قالب جدیدی ارائه کرد. آثار تصحیح‌شده، شرح‌داده‌شده، حاشیه‌نوشته‌شده، یا به هر نحو دیگر تغییرداده‌شده، هرچند به مثابه یک کل، تازگی و نوآوری داشته باشند، باز «اثر اشتقاقی» محسوب می‌شوند.» طبق قانون آمریکا، عکس گرفته‌شده از آثار تحت حمایت، خود اثری اشتقاقی به شمار می‌آید. در بخش ۱۰۶ همان قانون آمده است: «[...] صاحب حق نشر اثر از این حق انحصاری برخوردار است که موارد زیر را خود انجام دهد یا اجازهٔ انجام آن‌ها را به دیگران بدهد: [...] (۲) ترتیب خلق آثار اشتقاقی بر پایهٔ اثر تحت حمایت را بدهد».
در نتیجه، آثار اشتقاقی «بی‌اجازه»، مثلاً عکس از عروسک یا اسباب‌بازی یا ... باید حذف شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر، به ویکی‌انبار:آثار اشتقاقی مراجعه کنید.
استثنا: کالاهای به‌اصطلاح «کاربردی» یعنی اشیایی که ماهیتاً نقش عملی و غیرتجملی دارند (ولو با طراحی/دکوراسیون تجاری) تحت حمایت و حفاظت قانون کپی‌رایت آمریکا قرار نمی‌گیرند. لذا عکس آن‌ها بنا بر قانون آمریکا اثر اشتقاقی به حساب نمی‌آید. برای کسب اطلاعات بیشتر دربارهٔ این استثنا، پروندهٔ دیوان عالی آمریکا میزر علیه استاین و {{Useful-object-US}} را بخوانید.
طرح‌های ساده
.svg){kind=logo}
دربارهٔ علائم تجاری (همچنین ویکی‌انبار:قوانین حق نشر بر پایه موضوع#علائم تجاری را ببینید): اکثر محصولات و کالاهای تجاری به نحوی از انحاء تحت حمایت قوانین مالکیت فکری هستند، حق نشر تنها یکی از آن قوانین است. مهم است که متوجه تفاوت‌های حق نشر، علائم تجاری، و ثبت اختراع بود. ویکی‌انبار به دلایل زیر، فقط خود را درگیر محدودیت‌های قانون حق نشر می‌کند:
- تقریباً هر چیزی را می‌توان به عنوان علامت تجاری ثبت کرد، و ممنوع کردن همه‌چیز بی‌معنی است.
- محدودیت‌های علائم تجاری و طرح‌های صنعتی مرتبط با بازآفرینی صنعتی است، اما عکس‌برداری از این دست آثار با محدودیت مواجه نیست.
به دلایل فوق، ویکی‌انبار علائم تجاری را که حق نشرشان منقضی شده است، می‌پذیرد. گذشته از آن، ویکی‌انبار تصاویر متون نوشته‌شده با قلم (فونت) ساده و اشکال هندسی ساده را نیز میزبانی می‌کند، حتی اگر آن تصویر، یک لوگوی جدید با علامت تجاری ثبت‌شده باشد، با این توجیه که چنین تصاویر ساده‌ای به قدر مکفی خلاقانه و نوآورانه نیستند که از حمایت قانون حق نشر بهره‌مند شوند.[2]
بر این دست تصاویر باید برچسب {{PD-ineligible}} یا یکی دیگر از برچسب‌های اختصاصی فهرست‌شده را الصاق کرد (مثلاً {{PD-textlogo}} برای لوگوهای ساده).
پردازهای شطرنجی (یعنی تصاویر PNG) از طرح‌های سادهٔ غیرقابل‌حمایت، تحت حمایت قانون حق نشر قرار نخواهد گرفت. وضعیت پردازهای بُرداری (پرونده‌های SVG) از طرح‌های سادهٔ غیرقابل‌حمایت به‌روشنی مشخص نیست. برای کسب اطلاعات بیشتر، نوشته‌های ویکی‌پدیای انگلیسی دربارهٔ حق نشر قلم‌ها و صفحهٔ بحث {{PD-textlogo}} را ببینید.
تشخیص اینکه فلان طرح مورد حمایت قانون هست یا نه، اغلب با دشواری همراه است. برای تصاویر این طرح‌ها مکرراً نظرخواهی حذف برپا می‌شود و نتایج گوناگونی به بار می‌آید. برای کسب راهنمایی بیشتر، به ویکی‌انبار:آستانه اصالت یا/و مقالهٔ آستانهٔ اصالت در ویکی‌پدیای انگلیسی مراجعه کنید.
قلم‌ها
پردازش شطرنجی قلم‌ها در آمریکا مورد حمایت قانون حق نشر نیست، پس در مالکیت عمومی است. اما شاید در سایر کشورها مورد حمایت باشد (مالکیت فکری قلم‌ها در ویکی‌پدیای انگلیسی را ببینید). در این صورت باید از {{PD-font}} استفاده کرد.
قوانین حق نشر
راهنمایی بیشتر دربارهٔ قوانین دخیل حق نشر در صفحات زیر در دسترسی است:
- ویکی‌انبار:قوانین حق نشر بر پایه کشور
- Commons:Copyright rules by subject matter/fa (سابقاً«ویکی‌انبار:پرونده‌نامهٔ تصاویر»)
جستارهای وابسته
جستارهای وابسته
- برچسب‌های حق نشر
- پرسش‌های متداول دربارهٔ حق نشر در ویکی‌پدیای انگلیسی
- راهنما:مالکیت عمومی
- محتوای باز - راهنمای عملی استفاده از پروانه‌های مشترکات خلاقانه (در قالب پی‌دی‌اف نیز موجود است، ISBN 978-3-940785-57-2)
- سیاست استاک اکس‌چینج
- ویکی‌انبار:ویکی‌پروژهٔ کسب اجازه
- ویکی‌انبار:انتخاب پروانه
یادداشت‌ها
- ↑ In cases where a work is simultaneously published in multiple countries, the "country of origin" is the country which grants the shortest term of copyright protection, per the Berne Convention.
- ↑ پروندهٔ اتس-هوکین علیه شرکت اسکای اسپیریتس را ببینید که در آن دعوی حکم شد لوگو و بطری مشروب ودکای اسکای غیر قابل حمایتند.
پیوند به بیرون
مجموعهٔ قوانین:
- مجموعهٔ یونسکو از قوانین حق نشر.
- WIPO Lex.
- CERLALC: قوانین حق نشر آمریکای لاتین، کشورهای کارائیب، و اسپانیا و پرتغال.
- CIPR: قوانین حق نشر کشورهای مستقل همسود و سه کشور حوزهٔ بالتیک.
- ECAP: قوانین حق نشر کشورهای آسه‌آن.
- EuroMed Audiovisual II برنامهٔ اتحادیهٔ اروپا؛ شامل قوانین حق نشر برخی از کشورهای حوزهٔ مدیترانه (از مراکش تا ترکیه).
معاهده‌های حق نشر:
- کنوانسیون برن.
- معاهدهٔ سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO).
- مصوبهٔ شورای اتحادیهٔ اروپا 93/98/EEC مبنی بر یکدست‌سازی قوانین حق نشر در اتحادیه
سایر:
- Circular 38a: روابط بین‌المللی ایالات متحده در زمینهٔ کپی‌رایت، از ادارهٔ کپی‌رایت آمریکا. (کمی قدیمی، چند کشور از قلم افتاده‌اند.)
- Circular 38b: نکات برجستهٔ اصلاحات کپی‌رایت ناشی از مصوبهٔ توافقات دور اروگوئه، از ادارهٔ کپی‌رایت آمریکا.
- 17 USC 104A: احیای حق نشر آثار خارجی در آمریکا به خاطر مصوبهٔ توافقات دور اروگوئه
- کپی‌رایت در آمریکا
سیاستها و رهنمودهای ویکی‌انبار | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| سیاستها |
|  | |||||||
| رهنمودها |
| ||||||||
| راهنمای پروانه‌ها (قهوهخانه) |
| ||||||||
| سیاست‌های بنیاد ویکی‌مدیا | |||||||||